Sigrún Grendal, formaður HIV Ísland flutti erindið: Ábyrgð á eigin heilsu. Þar fjallaði hún meðal annars um þann ótrúlega árangur hefur náðst í baráttunni við HIV/Alnæmi síðastliðin 15 ár, árangur vekur bjartsýni og alheimsmarkmiðið er nú að útrýma faraldrinum fyrir 2030.

Upptaka frá málstofu HIV Ísland sem haldin var á Alþjóðlega Alnæmisdeginum 1. des. 2017.

Fyrir neðan eru nokkur stikkorð úr erindinu.

Að bera ábyrgð á eigin heilsu – Hvað þýðir það?

• Vegna tilkomu betri lyfja lifa HIV jákvæðir lengur.
• HIV dregur ekki úr lífslíkum.
• Aukaverkanir lyfjanna nánast engvar.
• Sumir sitja þó uppi með afleiðingar fyrri tíma, lyfin o.fl.
• Spurning hvaða afleiðingar fólk situr uppi með bæði andlega og félagslega. Fólk upplifði hryllilega tíma.

Hækkandi aldur – nýjar áskoranir

• Um 50 % HIV jákvæðra í Bandaríkjunum eru komin yfir fimmtugt.
• Sumir komnir á dvalarheimili fyrir aldraða.
• Þurfum að huga að fræðslu starfsfólks og viðhorfsbreytingum þeirra sem sinna eldra fólki.
• Eldra fólk er í áhættuhóp hvað varðar HIV smit.
• Ekkjufólk og fráskilið fólk er t.d ekki meðvitað um áhættuna á HIV smiti. Ekki eins upplýst.
• Fólkið er komið úr barnseign og gleymir öðrum áhættuþáttum s.s kynsjúkdómum.

Lífslíkur HIV jákvæðra eru þær sömu og annarra en samt …

• Með hækkandi aldri aukast líku á ýmsum sjúkdómum hjá HIV jákvæðu fólki sem og hjá jafnöldrum.
• Að eldast er ákveðinn póstur og að vera HIV jákvæður er annar póstur. Samanlagt geta þessir tveir póstar aukið áhættu á ákveðnum sjúkdómum.
• Helst er talað um hjarta og æðasjúkdóma, beinþynningu og ákveðnar tegundir krabbameins.

Að bera ábyrgð á eigin heilsu

• Að greinast með HIV í dag þarf ekki að hafa mikil áhrif á líf viðkomandi.
• En þú þarft að vera ábyrgur og taka ráðin í þínar hendur – með öðrum orðum „þú berð ábyrgð á eigin heilsu.
• Hvað ætlarðu að gera í því?
• Það er algjörlega undir þér sjálfum komið hvernig þú tekst á við hlutina.

Þú berð ábyrgð á eigin heilsu

• Það vita allir hvað þarf að gera til að bæta heilsuna og koma sér í betra form.
• Það sama gildir um HIV jákvæða og alla aðra.
• Lifa heilbrigðu lífi. Þarft ekki að fara út í öfgar – bara gera það sem allir vita að þarf að gera – gera það skemmtilegt.
  • Hreyfa sig
  • Borða hollari mat
  • Hætta að reykja
  • Hlæja meira

Og þú sem ert HIV jákvæður …

• Þú hefur greinst HIV jákvæður – hvað ætlarðu að gera í því?
• Mundu að það eru til svo ótrúlega margir sjúkdómar sem eru svo miklu hræðilegri/verri en HIV a.m.k fyrir okkur sem höfum svona gott aðgengi að heilbrygðisþjónustu, lyfjum o.fl.
• Plís, ekki festast í hugsuninni um „skömm“. Af hverju í ósköpunum á fólk að skammast sín fyrir að hafa greinst HIV jákvætt?
• Og plís, segðu frá – treystu fólki.
• Ekki láta feluleikinn verða þér hættulegri en sjúkdómurinn er þér.

Að bera ábyrgð á eigin heilsu

• Að bera ábyrgð á eigin heilsu þýðir líka að við þurfum að vera virk í samskiptunum við lækninn okkar.
• Við þurfum að undirbúa okkur fyrir læknisheimsóknina, vera með spurningar og athugasemdir á hreinu. Ekki láta lækninn eingöngu sjá um þetta.
• Verum hreinskilin og opin og segjum frá því sem okkur liggur á hjarta.
• Eitt er víst „læknirinn er enginn hugsanalesari“ .

Að bera ábyrgð á eigin heilsu

• Að bera ábyrgð á eigin heilsu getur þýtt svo margt.
• Hvað kynlíf varðar þá ber hver og einn ábyrgð á sjálfum sér. Samþykktu ekki neitt sem þér er á móti skapi – það sem þú samþykkir er á þína ábyrgð.
• Mér hefur þótt skrýtið til þess að hugsa að allri ábyrgð sé skellt á hinn HIV jákvæða þegar kynlíf er annars vegar. Á ekki hver að bera ábyrgð á sjálfum sér?

Allir ættu að vita að …

• Eins og flestir vita þá eru HIV lyfin í dag það góð að þau bæla veiruna niður og halda henni ómælanlegri. Veiran verður því óvirk og þar af leiðandi ósmitandi.
• HIV jákvæðir á lyfjum smita ekki aðra af HIV veirunni.
• Sá sem ekki veit að hann er HIV jákvæður og er þar af leiðandi ekki á lyfjum getur smitað aðra án þess að gera sér grein fyrir því.
• Það má eiginlega útfæra þetta þannig að HIV jákvæður á lyfjum er í raun sá sem ekki smitar af HIV.
• Hvað með þig? Veist þú um þinn status?

Aðgengileg HIV próf – hraðpróf

• Aukin HIV tilfelli greindust síðastliðin 2 ár.
• Til þess að koma í veg fyrir útbreiðslu veirunnar þarf fólk að fara í HIV próf.
• Því aðgengilegri sem prófin eru því meiri líkur eru á því að fólk nýti sér þau.
• Hraðpróf eru eitt af þeim baráttumálum sem HIV Ísland hefur sett á oddinn.

Að bera ábyrgð á eigin heilsu

• Að bera ábyrgð á eigin heilsu inniber þess vegna að fólk nýti sér þessi próf og það af minnsta tilefni.
• Þegar um er að ræða eins alvarlegan smitsjúkdóm og HIV er þá er betra að prófa oftar en sjaldnar.
• Þetta er sú leið sem vegur hvað stærst í að fyrirbyggja útbreiðslu HIV.
• Ekkert kemur þó í stað forvarna og fræðslu.
• Takið ábyrgð á eigin heilsu.

Splæstu í smokk!

• Takið ábyrgð á eigin kynheilsu.
• Til er forvarnarlyf gegn HIV – PREP
• Til er forvörn gegn HIV og öllum öðrum kynsjúkdómum – sú forvörn heitir „smokkur“.
• Taktu ábyrgð á eigin kynheilsu – Splæstu í smokk!